Case study: intelligente lichtsturing voor Zwitserse spoorwegmaatschappij RhB

Katrin Rosenthal legt uit hoe de Zwitserse spoorwegmaatschappij RhB de verlichting in haar grootste gebouw heeft geautomatiseerd met behulp van B.E.G.-detectoren, om energie te besparen en tegelijk een veilige en comfortabele werkomgeving te creëren.

De Rhätische Bahn (RhB) exploiteert een netwerk van ongeveer 100 stations in het kanton Graubünden in Zwitserland. Zijn recent gebouwde infrastructuurbasis in Landquart is een van de grootste gebouwen van de RhB. Het gebouw, dat bestemd is voor verschillende gespecialiseerde diensten, omvat werkplekken, opslagruimten, vestiaires, nieuwe vergaderzalen en open kantoorruimten voor 75 werknemers, en heeft een oppervlakte van meer dan 1000 vierkante meter.

De RhB is niet onbekend met technologie voor gebouwautomatisering. De maatschappij zet namelijk al enkele jaren sterk in op geautomatiseerde verlichtingssystemen om energie en kosten te besparen.

De opdracht

De opdracht bestond erin de verlichting van het gebouw zo energiezuinig mogelijk te maken, met behoud van veiligheid en comfort voor de gebruikers ervan. Doordat in ploegen wordt gewerkt, zijn de meeste zones van het gebouw de hele dag in gebruik. Het personeel moet dus te allen tijde voldoende licht hebben om taken veilig te kunnen uitvoeren. Niet alle werkstations zijn echter bezet. Een intelligente automatisering van de verlichting was dan ook een belangrijke vereiste.

De oplossing

De RhB werkt al vele jaren samen met Swisslux AG, een specialist in verlichtingstechnologie die in Zwitserland exclusief de B.E.G. LUXOMAT^® aanwezigheids- en bewegingsdetectoren distribueert. Dankzij het ruime aanbod van productvarianten en individuele instelmogelijkheden was de B.E.G. KNX-sensortechnologie een evidente keuze als basis voor de nieuwe infrastructuur.

Uitdagingen

Om rollend materieel op de begane grond te kunnen onderbrengen, heeft de voertuighal een plafondhoogte van 7 m, wat het meten van de helderheid voor lichtsturing erg bemoeilijkt.

Als oplossing heeft Swisslux een speciale aanwezigheidsdetector voorgesteld die is ontwikkeld voor gebruik op grote hoogte. Zoals Stefan Kull, Head of Business Development bij Swisslux, uitlegt: "De B.E.G. PD4-KNX-GH-DX heeft niet alleen een extreem groot detectiebereik tot 44 m, maar is ook uitgerust met een telescopische lichtsensor. Dit maakt een betrouwbare lichtmeting mogelijk tot een installatiehoogte van 16 m."

Naast de hal zijn er op de begane grond en op de tussenverdieping ook nieuwe werkplaatsen voor alle gespecialiseerde diensten. Om de werknemers altijd voldoende licht te bieden, zijn de lichtlijnen in de werkplaats uitgerust met PD9-KNX-DX-aanwezigheidssensoren. Met een zichtbare sensorkop van slechts 36 mm past deze sensor onopvallend in de armaturen. Aangezien dit optimaal werkt in combinatie met lichtlijnsystemen, werden de sensoren in de verlichtingsrails geplaatst op de gedeelten waar zich geen leds bevonden.

De sensorkop kan snel worden geplaatst met veerklemmen en bedekt het boorgat volledig. Ondanks zijn kleine lens biedt deze sensor een detectiebereik tot 10 m. Hij is ingezet in alle verlichtingsstrips van het gebouw en zorgt zo voor een energiezuinige regeling in alle kantoren, vergaderzalen, werkplaatsen en opslagruimten.

Intelligente sturing

Het lichtsturingssysteem houdt rekening met het beschikbare daglicht; als er beweging is, zullen de detectoren de verlichting pas inschakelen als het lichtniveau in de ruimte onder de ingestelde waarde daalt. In dat geval dimmen zij de armaturen tot de vereiste helderheid. Zo wordt alleen de energie verbruikt die werkelijk nodig is.

Vooral in doorgangen kan hierdoor veel worden bespaard. Daarom zijn de traphallen, gangen en toiletten uitgerust met B.E.G. PD2N-KNX-DX-aanwezigheidsdetectoren. Om de veiligheid in het gebouw 's nachts te garanderen, wordt een oriëntatielichtfunctie gebruikt voor de verlichting van de doorgangen. De verlichting wordt hierdoor tot 10% gedimd als er geen beweging wordt gedetecteerd, waardoor het personeel nooit een volledig donkere zone betreedt. Het licht wordt weer normaal zodra er beweging wordt waargenomen.

Conclusie

De RhB is verheugd over de energiebesparingen en het comfort van de KNX-automatisering in zijn vestiging in Landquart. Zoals eerder vermeld, is het bedrijf niet onbekend met deze technologie, aangezien het niet alleen vertrouwt op KNX-lichtsturing voor zijn gebouwen, maar ook voor zijn buitenfaciliteiten. Zo wordt bijvoorbeeld de verlichting op de perrons van de stations automatisch gedimd tot een minimumwaarde van ongeveer 5 lux wanneer er niemand aanwezig is, met behulp van B.E.G. RC-plus next N-bewegingsdetectoren die op de bovenleidingsmasten van de perrons zijn gemonteerd.

Christian Broger, RhB-projectleider Laagspanningstechniek, merkt op: "In de afgelopen jaren is dit verlichtingsconcept stap voor stap geïmplementeerd in bijna de helft van onze stations en andere buitenfaciliteiten zoals rangeerterreinen." En dit heeft nog een extra voordeel: naast grote energie- en kostenbesparingen maakt dit het leven aangenamer voor de omwonenden, aangezien het onnodige lichtvervuiling sterk vermindert.

Katrin Rosenthal is de Marketing Manager voor B.E.G. Al meer dan 45 jaar biedt B.E.G. zijn klanten een ruim assortiment energiebesparende producten, individuele oplossingen, uitstekende kwaliteit en persoonlijke service.

www.beg-luxomat.com