De inbouwdoos: een detail dat vaak over het hoofd gezien wordt, maar duur kan zijn om te veranderen

Simon Buddle legt uit waarom het ingewikkeld is om een eenvoudige inbouwdoos na de installatie van een project te veranderen, en geeft allereerst een paar nuttige tips over wat je moet kiezen en hoe je onverwachte kosten vermijdt.

In het leven zijn er altijd kleine dingen die zich koste wat het kost willen laten gelden. Kleine zaken die niet zoveel last of leed zouden mogen veroorzaken. Afhankelijk van de statische lading kan het bijvoorbeeld 5 seconden tot 5 minuten duren om een nieuwe plastic zak te openen. En als je je teen stoot of een splinter krijgt, doet dat buitensporig veel pijn in vergelijking met de schade aan je lichaam. Een paar jaar geleden kwam er zo een piepklein stukje koperdraad in het vingertopje van mijn wijsvinger terecht. Het nestelde zich steeds dieper en dieper in mijn vinger, tot het op een millimeter van het bot zijn definitieve stek vond. Meestal deed het er niet toe, behalve wanneer ik een staaf stevig moest vastnemen. Op zo'n momenten transformeerde dat minuscule stukje slijpsel in een bloedhete thermische lans die rotsen kon splijten. Alsof de National Health Service nog niet genoeg aan zijn hoofd had, moesten ze mijn vinger opensnijden om het kleine onding te vinden en te verwijderen. Hartelijk bedankt, NHS.

En dat brengt me bij het onderwerp voor het artikel van deze maand: de inbouwdoos. De gedachte dat er een volledig artikel over te schrijven valt lijkt misschien belachelijk, maar in realiteit is het een van die 'kleine dingen' in een project die echt ongeziene ellende voor de KNX-integrator kunnen veroorzaken.

Zorg ervoor dat de gekozen inbouwdoos en gewenste voorplaat bij elkaar passen

Het eerste en misschien wel grootste probleem met inbouwdozen is dat ze aan het begin van een project gekozen worden. Pas later blijkt die keuze problematisch, maar op dat moment is het vaak al lastig of duur om die problemen te verhelpen. De oplossing: zorg ervoor dat je de juiste doos kiest en breng iedereen ervan op de hoogte. Neem nu bijvoorbeeld de eenvoudige data- en tv-aansluiting. Die bestaat uit een gewone contactdoos die de meeste elektriciens wel kennen. Twee coaxiale kabels en twee datakabels; opnieuw: een doorsnee configuratie. Stop het allemaal in een inbouwdoos met dubbele uitgang en klaar. Een belangrijk detail bij deze configuratie is dat de inbouwdoos 47 mm diep is. En daar wringt het schoentje, want de meeste elektrotechnische installateurs zullen deze diepere versie niet in de kosten hebben opgenomen. Als je nog nooit dit systeem met twee coaxiale en twee datakabels aangesloten en geïnstalleerd hebt, dan raad ik je aan om dat zeker eens te proberen, laag op de muur. Het is op zijn zachtst gezegd lastig, en bijna onmogelijk in een ondiepe inbouwdoos.

Zorgvuldig plannen

In de wereld van KNX beschikken we over een duizelingwekkende variatie aan lage voorplaten in verschillende configuraties. Dat is een enorme meerwaarde voor ons, want het resultaat is een esthetiek waar slechts weinigen aan kunnen tippen: voorplaten hoog of laag op de muur, allemaal in dezelfde stijl. Het maakt architecten en interieurontwerpers ongelooflijk gelukkig. De inbouwdoos kan echter een domper op de feestvreugde zijn. Daarom moet je zorgvuldig plannen om ervoor te zorgen dat de correcte inbouwdoosset geïnstalleerd wordt, of hij nu een, twee, drie of vier uitgangen heeft. Over ieder stopcontact moet goed nagedacht en een akkoord bereikt worden, en het geheel moet gedocumenteerd worden.

Een mismatch: wat nu?

Inbouwdozen met een toetsenpaneel bestaan in vele formaten, maar de enkelvoudige oranje doos van Kaiser wordt het vaakst gebruikt. Hij is zalig gemakkelijk te installeren en je plaatst hem 75% sneller dan een vierkante inbouwdoos. Bovendien is hij veel veelzijdiger. De meeste toetsenpanelen zitten als gegoten op deze dozen, maar er zijn een paar uitzonderingen. Jung en Gira hebben bijvoorbeeld speciale dozen voor ingebouwde of verzonken toetsenpanelen.

En dat is mijn punt. We moeten de inbouwdoos en het toetsenpaneel als een compleet systeem of geheel bekijken. Dat in tegenstelling tot een inbouwdoos waar eender welke voorplaat met enkelvoudige uitgang op past. Eens ze gekozen zijn, moeten toetsenpaneel en inbouwdoos perfect op elkaar passen. Als je overstapt van een opgebouwd naar een ingebouwd toetsenpaneel, dan moet je ook de inbouwdoos veranderen. Hetzelfde geldt wanneer je bijvoorbeeld een verzonken Jung vervangt door een Basalte.

Controleer op mogelijk verborgen kosten

Een van de grote voordelen van KNX is dat zo goed als alle apparaten onderling verwisselbaar zijn. Geen fan van dat toetsenpaneel? Geen probleem. Verwissel het met een van een ander merk. Je kunt een oudere dimmer met vier kanalen perfect vervangen door eender welke andere dimmer met vier kanalen (afhankelijk van de verbruikers). En dat is een fantastisch voordeel voor zowel de integrator als de klant. Maar dan moet je de kleine details dus nauwlettend in het oog houden. In dit geval is dat de inbouwdoos. Als je het toetsenpaneel verandert, controleer dan zeker welke inbouwdoos je daarvoor moet gebruiken. Als het een andere is, stel jezelf dan de vraag: 'Is hij al in de muur bevestigd?' Zitten de inbouwdozen voor de vorige toetsenpanelen nog in de muur? Zo ja, dan zal je meerwerk moeten uitvoeren om ze allemaal te veranderen. Die kleine verandering kan duur uitvallen als je dertig of veertig dozen moet vervangen.

Conclusie

Het is zeer waarschijnlijk dat er geen enkel ander beheersysteem kan tippen aan de eindeloze configuratiemogelijkheden van KNX. Daardoor is het erg gemakkelijk om te verkopen, want we kunnen zo goed als alle esthetische wensen van de klant waarmaken en met zekerheid een technische oplossing voor zowat ieder probleem voorstellen. Dat is misschien een beetje arrogant van ons. Maar het is dus cruciaal dat we ook oog hebben voor die kleine details, die tot een gigantisch probleem kunnen uitgroeien als we ons niet bewust zijn van de gevolgen wanneer we een inbouwdoos vervangen.

Simon Buddle, CEng MIET, is consultant bij Future Ready Homes, specialist in het ontwerp van BMS- en ELV-systemen.

www.futurereadyhomes.com