Opwarmen voor 2025: gas- en olieketels vervangen door koolstofarme systemen

Simon Buddle gaat in op de eisen die de nieuwe groene wetgeving stelt aan de verwarmingssystemen van de toekomst en de uitdagingen voor loodgieters nu ze alternatieven moeten vinden voor beproefde technologie.

Er lopen op de wereld nogal wat oude brompotten rond. Elke dag komt er een nieuwe reden bij hun gebrom: sinds wanneer is de jeugd zo vervelend, bijvoorbeeld, met al die ‘bling' en jongerentaal? De grootste brompotten die ik ken, zijn zonder twijfel loodgieters, vooral als je vraagt wat ze tegen 2025 zullen doen. Telkens krijg je hetzelfde, kribbige antwoord: ‘Met pensioen gaan!'

De reden? De eisen die de nieuwe groene wetgeving in het Verenigd Koninkrijk oplegt. Om tegen 2050 koolstofneutraal te zijn, kondigde de Britse regering onder andere aan dat de installatie van nieuwe gasketels tegen 2025 volledig zal worden afgebouwd. Bestaande installaties met een gas- of olieketel hoeven niet te worden vervangen, tenzij ze niet meer kunnen worden hersteld. Dan moet een koolstofarm verwarmingssysteem of een toestel dat kan worden geconverteerd naar schone brandstof worden gekozen. De loodgieters met wie ik spreek, plannen wel en denken al vooruit, maar ik ken er niet veel die 2025 zien als een kans. Ook de markt heeft geen duidelijk idee van wat de oplossing is.

De warmtepomp

Natuurlijke selectie brengt heel wat mensen bij de warmtepomp. Daarvan worden er dan ook, naast de klassieke verwarmingsketel, heel wat geïnstalleerd. Toch levert de warmtepomp nog altijd enkele elementaire uitdagingen op, zoals ruimte, geluidshinder en kosten, om er maar drie te noemen. Het grootste probleem is echter dat ze de grens van 60 °C niet kunnen overschrijden en dat is nodig om legionella in de warmwatertank te voorkomen. Bij systemen met een warmtepomp is daar de grootste rol weggelegd voor de klassieke verwarmingsketel: die kan de laatste 10 °C overbruggen. De combinatie van warmtepomp en verwarmingsketel is dus een sterke en veilige keuze. Uiteraard vereist ze wel een goede besturing en logica om de warmtepomp ten volle te benutten als primaire warmtebron.

De elektrische verwarmingsketel

Jammer genoeg is een warmtepomp vaak geen werkbare oplossing, vooral bij renovaties, omdat de ruimte beperkt is en de kosten te hoog zijn. De elektrische verwarmingsketel ligt dan veruit het meest voor de hand. Die is goedkoper om te installeren, werkt stiller, heeft geen gasaansluiting of schoorsteen nodig en benut 99 % van de verbruikte energie. Op het eerste gezicht lijkt dat heel positief, maar wie het allemaal van naderbij bekijkt, ziet dat het financiële plaatje niet helemaal klopt.

De prijs per kWh voor gas en elektriciteit verschilt hemelsbreed. Gas kost in het VK gemiddeld £ 0,038/kWh, terwijl het tarief voor elektriciteit al gauw £ 0,144/kWh bedraagt. Dat is een wereld van verschil. Natuurlijk is gas CO2-intensief en kan elektriciteit wel uit volledig hernieuwbare bronnen worden geproduceerd. Gasketels die ouder zijn dan 25 jaar, zijn meestal minder dan 60 % efficiënt. Die waarde wordt bij nieuwe verwarmingsketels geschat op 92-94 %, maar kan met maar liefst 25 % dalen als de ketel niet correct wordt ingesteld. Daarbij komt het er vooral op aan dat de temperatuur 65 °C of minder moet bedragen, maar ik heb menige loodgieter ze al zien opkrikken tot 75 °C of meer.

Het volgende probleem voor onze norse loodgieters is het vermogen van de verwarmingsketel. Daarvoor leerden zij deze formule: 1,5 kW per radiator in de woning plus 3kW voor de boiler. Een modern huis met vier slaapkamers telt ongeveer tien radiatoren. Dat levert een vereist vermogen van 18 kW op. Laten we dat cijfer eens even analyseren. Bij een spanning van 230 V heb je dan een stroomsterkte van 78 A nodig. De meeste huishoudens in het VK hebben echter maar één fase en een zekering van 63 A of 100 A. In feite zou de voeding dus moeten worden opgewaardeerd naar een driefasige aansluiting en zouden er extra kabels naar de locatie van de verwarmingsketel moeten worden gelegd. Voor de meeste mensen is dat gewoon niet haalbaar.

De exploitatiekosten van een verwarmingsketel van 18 kW die elke ochtend en elke avond telkens twee uur werkt, bedragen, op basis van onze gemiddelde tarieven hierboven, £ 311 per maand! Er wordt ondertussen ook gesproken over verwarmingsketels op microgolven en waterstof, maar beide technologieën lijken nog lang niet klaar voor de mainstreammarkt. Onlangs las ik ook dat sommige nieuwe elektrische verwarmingsketels hun elektrische belasting zullen kunnen beperken naargelang het verbruik van de andere toestellen in huis. Voor velen blijft de oplossing echter nog steeds een mix van hernieuwbare energie, isolatie en bestaande systemen.

Conclusie

Momenteel zijn de mogelijkheden beperkt. Elektrische verwarmingsketels kunnen de rol van de huidige gasketel niet overnemen. Geen wonder dus dat loodgieters ontevreden zijn: ze krijgen de onmogelijke opdracht om komaf te maken met een beproefde technologie zonder redelijk alternatief. Hoe dit scenario de komende jaren ook evolueert, elke oplossing zal zo goed als zeker door een of andere vorm van intelligentie en een besturingssysteem ondersteund worden. De combinatie van warmtepomp en verwarmingsketel - de meest logische keuze, hoewel ze nog steeds duur is - kan bijvoorbeeld niet zonder een uitstekend besturing zoals KNX, dat het systeem een goede energie-efficiëntie biedt.

Simon Buddle, CEng MIET, werkt als consultant voor Future Ready Homes, een specialist in BMS- en ELV-servicesysteemdesign.

www.futurereadyhomes.com